Jan Bernard

Jan Bernard

ProNatur, Peru

Hallo, ik ben Jan Bernard en ik teel biologische mango's, granadilla's, tamarinde en allerlei andere exotische fruitsoorten in het noorden van Peru. Hartelijk dank voor het kopen van ons fruit!

Ons bedrijf, ProNatur, begon in 1996 als samenwerkingsverband van kleine boeren in de tropische hooglanden van het regenwoud rond de stad Moyobamba. Vandaag beheren zo'n 1200 boerenfamilies meer dan 3500 hectare grond. waar voornamelijk koffie wordt verbouwd. Daarnaast hebben we eigen boerderijen opgezet, waar we gewassen zoals mango's, passievruchten, bonen, erwten, bananen en asperges telen. Samen vdragen we actief bij aan de bescherming van zo'n 50.000 hectare regenwoud.

Ik ben groot voorstander van biologische regeneratieve landbouw, op mijn boerderij in Tongorappe pas ik deze principes dan ook toe. Door gewassen te roteren en de boden te verrijken met gewassen als bonen en lupinen herstellen we de vruchtbaarheid van de grond op natuurlijke wijze. We combineren gewassen die elkaar versterken, zoals avocado en gember, om de biodiversiteit en opbrengst te verbeteren.

De meeste boerderijen van de boeren waarmee we samenwerken, zijn tussen de 2 en 5 hectare groot en zijn gelegen in afgelegen gebieden in de noordelijke hooglanden van Peru. De boeren zijn deels immigranten uit de arme, hoger gelegen delen van de Andes; deels oorspronkelijke bewoners uit de streek; en deels groepjes afstammelingen van Aguaruna en Huambisa indianen uit de Amazone, die zich geleidelijk integreren in de Peruaanse samenleving.

De meeste landerijen liggen in de Altomayo region, aan beide zijden van de Mayo rivier, en op de oostelijke hellingen van de Marañón rivier, op een hoogte van 1300 tot 2000 meter. Beide rivieren meanderen door het vruchtbare regenwoud, bekend om zijn soortenrijkdom. Deze kwetsbare bodems moeten beschermd worden tegen zware regens om ze te behoeden voor erosie.

Elke boerenfamilie krijgt daarom begeleiding van agronomen die gespecialiseerd zijn in duurzame ecologische landbouw. Deze helpen de telers om hun landbouwmethodes te verbeteren en tegelijk het ecologische evenwicht intact te laten.

ProNatur is erg succesvol gebleken in het verbeteren en veiligstellen van de inkomenssituatie van haar leden en hun gemeenschappen. We zijn zowel IMO als BioSuisse gecertificeerd.

Interview met Jan Bernard

N&M: Wat motiveerde je om een biologisch project in dit afgelegen deel van Peru te beginnen?
Jan Bernard: Als je kijkt naar de kwetsbaarheid van ons ecosysteem en de rijkdom aan biodiversiteit, is ecologische landbouw de enige optie. We hebben de negatieve effecten van de "Groene Revolutie" gezien in andere delen van Peru die al eerder zijn ontwikkeld. Toen de eerste tekenen van verval in onze regio duidelijk werden, hebben we besloten om in te grijpen, om onze voedselvoorziening veilig te stellen. Biologische landbouw is gebaseerd op bodemvruchtbaarheid, biodiversiteit en gebruik maken van lokale kringlopen. Dat sprak ons erg aan, omdat we onze bodem en biodiversiteit wilden redden. De boeren hier konden zich bovendien geen externe inputs veroorloven, dus zijn we creatief geworden met wat we hebben.

N&M: Kun je ons een voorbeeld geven?
Jan Bernard: We gebruiken eenvoudige technieken zoals mulch en compost om erosie en het weglekken van voedingsstoffen te voorkomen. Voorzichtig, beheerst snoeien voorkomt dat de bomen te snel verouderen en zorgt voor goede omstandigheden voor de struikachtige gewassen zoals de koffie uit deze streek. De enorme variëteit aan oude schaduwrijke bomen is niet alleen belangrijk voor de trekvogels die in de streek overwinteren, maar ze vormen ook een belangrijke beschutting voor de traditionele koffiesoorten die telen. Door de bomen te beschermen, hebben we de negatieve gevolgen van de vroegere slash-and-burn landbouw kunnen herstellen. We moedigen onze mensen aan om zelf meer soorten gewassen te telen zoals bonen, erwten, cassave, bananen enzovoort, in plaats van hun eten van verre markten te halen. Hiermee kunnen ze hun dieet verrijken en tegelijk meer biodiversiteit in stand houden.

N&M: Zijn die gewassen geschikt voor deze streek?
Jan: Ja. De bonen bijvoorbeeld zijn van de soort Phaseolus en Vigna Genera en worden als een wilde variëteit gezien. De teelt in deze streek gedurende 3000 jaar heeft ervoor gezorgd dat ze erg goed zijn aangepast aan de droogte. Ze bieden mensen essentiële eiwitten en zijn een goede bron van vitamine B1. Cassave komt oorspronkelijk uit Brazilië, maar wordt hier al honderden jaren geteeld. Het is een belangrijke bron van koolhydraten en vormt een onderdeel van bijna elke maaltijd.

N&M: Het klinkt bijna alsof Pronatur meer een ontwikkelingsproject is dan een bedrijf?
Jan: Wel, feitelijk is het een coöperatief bedrijf met een sterke nadruk op ontwikkeling. Alles wat we hebben bereikt is het resultaat van de toewijding en het harde werk van de mensen die deel uitmaken van Pronatur.

N&M: Hebben jullie hulp gehad van ontwikkelingsorganisaties?
Jan: Nee. Alles waar Pronatur vandaag voor staat, is het resultaat van onze eigen investeringen en inspanningen.

N&M: Kijkend naar het aantal telers waar Pronatur uit bestaat, moeten jullie flink wat logistieke uitdagingen zijn tegengekomen. Kun je wat voorbeelden geven?
Jan: Het lastigste was om al onze telers voor te bereiden op certificatie. Dat betekent dat iedereen moet begrijpen dat ze zich moeten houden aan vastgestelde standaarden. Hoewel de traditionele landbouw goed aansluit op de biologische praktijk, moesten we toch heel veel uitleggen, vooral over snoeien en beperking van erosie. Toen de telers merkten dat de strengere regels ook een betere oogst opleverden, werd het makkelijker. We hebben echter een compleet team van agronomen in dienst die de telers blijven bijstaan. Er komt een hoop papierwerk bij kijken waar niemand dol op is, maar we doen het. Omdat het gebied nogal afgelegen is, moesten we ook de kwestie van transport oplossen. Dat doen we door samen te werken met kleine lokale bedrijfjes.

N&M: Wat is je hoop voor de toekomst?
Jan: Het is belangrijk dat consumenten gaan beseffen dat ze invloed hebben op de wereldwijde gang van zaken. Ik zou willen dat projecten zoals Pronatur veel meer actieve steun krijgen van consumenten wereldwijd. Op die manier kan globalisering een positieve ontwikkeling zijn, want het geeft mensen elders ter wereld de mogelijkheid om te delen in de welvaart en te leven in waardigheid.

Tabs

Bodem

De grond is een van belangrijkste en meest verwaarloosde natuurlijke bronnen. Op dit moment is 25% van alle bodem wereldwijd verarmd. [link SOS] Een gezonde, levende bodem is de beste basis voor duurzame ontwikkeling, en is een belangrijk wapen in de strijd tegen waterschaarste, klimaatverandering en voedselschaarste. De bodem in dit deel van Peru is heel erg vruchtbaar, maar zware regens kunnen de vruchtbare lagen makkelijk wegspoelen. Pronatur beschermt de bodem door o.a. bomen te laten staan, en past biologische technieken toe zoals mulch en compost. [link landbouwpraktijk]. Dit biedt enorm veel voordelen:

Afval wordt gerecycled
De bodemstructuur en vruchtbaarheid wordt verhoogd
Ziektes en plagen worden onderdrukt
Het ecosysteem bereikt weer een natuurlijk evenwicht
Waterverbruik neemt af als gevolg van een grotere waterhoudende capaciteit
Minder uitspoeling naar het grondwater

Biodiversiteit

De plantaardige biodiversiteit in deze regio betekent automatisch een grote dierlijke biodiversiteit. De verbondenheid met de natuur zorgt ervoor dat plagen en ziektes worden beperkt. ProNatur heeft een Agroforestry Plan geïmplementeerd, waarin de inzet van bomen en een grote diversiteit aan planten een belangrijk element vormt. Dit trekt ook een grote variëteit aan dieren en insecten aan, die elkaar in evenwicht houden. Met de juiste bomen kunnen telers natuurlijke vijanden aantrekken [link bio landbouw praktijk], waarmee plagen en ziektes in toom gehouden kunnen worden. Een voorbeeld zijn de oude schaduwrijke bomen, die een schuilplaats bieden aan trekvogels die in dit gebied overwinteren. De vogels eten weer allerlei schadelijke insecten en onkruidzaden.

ProNatur past de principes van Agroforestry toe, waarin de inzet van bomen een belangrijk element vormt. De plantaardige biodiversiteit wordt in stand gehouden; zo is er een grote variëteit aan bomen die o.a. fungeren als schuilplaats voor trekvogels die hier overwinteren. De bomen vormen een beschutting voor de traditionele koffiesoorten die hier geteeld worden en trekken nuttige dieren aan. Jan Bernard: “Door de bomen in stand te houden, kunnen we de negatieve effecten van de traditionele slash-and-burn landbouw herstellen. We moedigen de boeren ook aan om hun biodiversiteit op de akker te vergroten, daar gewassen als bonen, erwten, cassave en banaan te telen naast de koffie. Hiermee kunnen ze hun dieet verrijken en een grote diversiteit bereiken waardoor ze zowel economisch als ecologisch weerbaarder worden”.

Het Agroforestry Plan heeft drie speerpunten:

Gebruik van inheemse en geïntroduceerde soorten ter vergroting van de biodiversiteit.
Intercropping en associatieve teelt waarbij bomen, struiken en verschillende voedselgewassen door elkaar worden geplant.
Bescherming van bedreigde soorten.

maatschappij

Individuele ontwikkeling en empowerment leiden tot geestelijke vrijheid die de basis is voor elke vooruitgang. Onderwijs en training zijn de motor hiervan. ProNatur werkt samen met een lokale boerenvereniging (de APTT) om trainingen te organiseren: bodem en gewas management, beheersing van plagen en ziektes, en biologische technieken en regels. De boerenfamilies die met ProNatur werken, krijgen hulp in de praktijk en leren daarbij over agro-ecologische concepten waarmee het ecosysteem beschermd kan worden. De continue aanwezigheid van agronomen draagt ertoe bij dat allerlei nieuwe inzichten en begrippen worden in de streek worden geïntroduceerd, waarmee de boerenfamilies ook betere economische en maatschappelijke kansen krijgen.

Mensenrechten en gelijkwaardige relaties zijn de basis van duurzame samenwerking. Rechtvaardigheid was een van de belangrijkste uitgangspunten bij het oprichten van ProNatur. Voordat de coöperatie werd gevormd, moesten kleine boeren hun fruit vaak verkopen aan tussenpersonen die zeer lage prijzen betaalden en vaak helemaal niet betaalden. In maart 1999 besloot een groepje telers de APTT op te richten, om de gemeenschappelijke belangen te beschermen. ProNatur werkt nauw samen met de APTT. Daarnaast werken beide samen met APROECO, een groep kleine biologische koffietelers in het amazonegebied van Peru.

Economische duurzaamheid kan niet zonder solidariteit. Door de verbeterde prijzen hebben de boeren een beter inkomen, wat zowel in het bedrijf als de thuissituatie verbeteringen oplevert. Zorg voor de omgeving betekent een hogere levenskwaliteit. Economische duurzaamheid betekent ook een duurzame omgang met bronnen en afval. De telers maken hun eigen compost en elke boerderij heeft een diepe put om anorganisch afval in te storten; vroeger werd dit gewoon in de natuur gedumpt.

Klimaat

De biologische teelt van tropisch fruit in een vruchtbaar gebied als Noord-Peru vereist weinig energie; het meeste werk wordt door de teler met zijn handen gedaan. In de droge periode moet er echter wel geïrrigeerd worden in de Tongorrape regio. De waterpompen worden aangedreven met elektriciteit. In het begin werd dit gedaan met dieselmotoren, wat erg duur was en slecht voor de CO2-voetafdruk. Elektriciteit was niet beschikbaar. Daarom heeft ProNatur eerst een project opgezet om elektriciteit naar deze afgelegen streek te brengen. Sindsdien heeft iedereen beschikking over een relatief schonere krachtbron voor irrigatie. Inmiddels is ProNatur bezig met de volgende stap: op verschillende plekken worden zonnepanelen geïnstalleerd, die de benodigde energie leveren voor de waterpomp. Duurzamere energie is er niet!

Als biologische telergroep gebruikt ProNatur allerlei technieken die een positief effect hebben voor het klimaat. Het gebruik van compost en mulch zorgt ervoor dat er minder methaan wordt uitgestoten en meer koolstof in de bodem wordt opgeslagen. Doordat de telers geen kunstmest en pesticiden gebruiken, en niet of nauwelijks fossiele brandstof gebruiken, is de uitstoot van N2O en CO2 zeer beperkt.

Water

De meeste boeren van Pronatur werken in de AltoMayo regio, aan weerszijden van de Mayo rivier, en op de oostelijke oevers van de Marañón op een hoogte van 1300 tot 2000 meter boven zeeniveau. Deze rivieren meanderen door het vruchtbare regenwoud naar de bovenloop van Amazone. De grond is gevoelig voor erosie en moet tegen de zware regens beschermd worden. Dit klinkt allemaal alsof er water in overvloed is, maar dat is niet overal het geval. De telers in de Tongorrape regio moeten in de droge periode irrigeren; hiervoor pompen ze water uit de grond omhoog. Inmiddels gebeurt dit op verschillende plekken met behulp van zonne-energie! De biologische landbouwmethode zorgt ervoor dat de bodem het water beter kan vasthouden.

U bent hier

Duurzaamheidsbloem

Tabs

Waar te vinden?

Contact

Informatie

Volg ons

Nieuwsbrief

Nature & More is een initiatief van