Tom en Anita Bos

Tabos

Hallo, ik ben Anita Bos. Samen met mijn man Tom run ik het bedrijf Tabos, een glastuinderij in Vierpolders, bij Brielle in Zuid-Holland.

Onze ouders van beide kanten waren tuinders. Zij kweekten tomaten, druiven, komkommers en paprika. Dat ging veel kleinschaliger dan de glastuinbouw in de laatste vijf decennia, die zich sterk industrieel heeft ontwikkeld. Als kinderen stonden wij met de voeten in de aarde en tegenwoordig groeien (in de gangbare teelt) de planten in steenwol en zijn er enorme kassencomplexen. Onze jeugdfoto’s in de kleine kassen van onze ouders hangen nu in de gang van ons moderne bedrijf, als herinnering! Eigenlijk had ik me voorgenomen geen tuinder te worden en dus ook niet met een tuinder te trouwen, maar ja, toen kwam ik Tom tegen en Tom is tuinder met hart en ziel… ik had geen keus!

Ons bedrijf is modern opgezet. Veel handarbeid is overgenomen door machines en ook wij hebben ooit de overgang gemaakt naar telen op substraat, een soort steenwol. Je werk als tuinder is dan heel beheersbaar: alles ligt vast: wanneer je de dingen doet, welke meststoffen gedoseerd moeten worden en ongedierte is nauwelijks aan de orde.
Maar we misten de echtheid van telen op grond, de geur in de kas als we beregend hebben. We kregen ook vragen van klanten en kennissen hoe wij er in stonden na de laatste voedselschandalen. De moderne glastuinbouw geeft mooie producten, maar zonder aarde en met gebruik van chemicaliën ben je toch heel anders bezig met de productie van voedingsmiddelen. Toen dan ook een tuinderij hier verderop te koop kwam hebben we besloten biologische tomaten te gaan telen. In 2012 zijn we gaan omschakelen en in 2013 zijn we de eerste tomaten gaan leveren.

In de afgelopen periode hebben we hard gewerkt om de biologische teelt in aarde weer op gang te krijgen en hebben we de grond bewerkt, gevoed met compost en zijn we de explosief kiemende onkruidzaden te lijf gegaan. De trostomaten die we nu telen voor Nature & More zijn relatief eenvoudig te doen. Als we de grond en de onkruidbestrijding meer in de vingers hebben, willen we ook moeilijker teelten gaan doen, zoals komkommers en paprika. Het mooie van biologisch telen is ook dat de inspanning die we leveren om de grond gezond te maken, blijvende verbetering geeft. Zo kunnen we nog vele jaren verder zonder dat de grond uitgeput raakt. En hebben we het onkruid onder controle, dan wordt ons werk ook stukken eenvoudiger.

Interview met Tom en Anita Bos, van Tabos

N&M:” Anita, wat is de rode draad in de biologische kassen bij Tabos?”
Anita:” Een nieuwe stap voor ons, waar we al heel lang mee bezig waren. Tom en ik zijn opgegroeid op de tuinderijen van onze ouders. We hebben de hele ontwikkeling van de tuinbouw meegemaakt, vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw tot de moderne teeltmethoden zonder grond die nu normaal zijn. Bij dat laatste kregen we de behoefte weer in de aarde te gaan telen. Dat voelt beter en we zien duidelijk verband tussen het voeden van de bodem, gezond gewas met meer smaak en stevigheid en de gezondheid van de biologische producten voor de mensen.”

N&M: “Tom, is de biologische teelt voor jou anders dan wat je gewend was?”
Tom: “Wat onze ouders deden kwam dicht in de buurt en de planten groeiden toen nog in de grond. De moderne tuinder is manager geworden, die volgens een heel strak protocol in een vast tijdsbestek zijn planten opkweekt tot de oogst en dan een uniforme kwaliteit in een strakke sortering oogst. Economisch weet je dan behoorlijk goed waar je naartoe werkt, maar het spreekt me meer aan om er weer wat gevoel in te leggen en de moderne kennis te combineren met hoe het vroeger ging. Als je in de aarde teelt groeien de planten wat langzamer, zijn de producten steviger. Je moet de planten een beetje ‘pesten’, een beetje spelen met temperatuur en water, dat maakt ze weerbaarder en wat je oogst smaakt beter. En je kunt ze langer bewaren! Alles bij elkaar levert biologisch telen minder stress op, een beter gevoel ook. De oudere generatie begrijpt onze stap soms niet, tot ze in de kas de beleving van vroeger weer opdoen, het gevoel en de geur herkennen ze dan weer! ”

N&M: “Anita, alles lijkt bij jullie aardig onder controle, er groeien hier gezonde tomatenplanten, de grond ziet er prima uit, de hommels zijn hard aan het werk en over enkele weken kunnen jullie de eerste Nature & More tomaten oogsten. Dat lijkt een heel gecontroleerde start. Waar zit de uitdaging?”
Anita: “De vraag die bij ons leeft is: Ben je nog zo’n goede tuinder dat je er een lekkere tomaat van kunt maken? En in het woord ‘lekker’ mag je meenemen dat biologisch telen ook een heel goed gevoel geeft. Voor de tuinder, maar zeker ook voor wie onze producten koopt en op tafel zet. Daar doen we het graag voor!”

N&M: “Tom: we zien veel hommels in de tomatenkas vliegen en de bloemen bestuiven. Waarom hommels en geen honingbijen?”
Tom: “Omdat hommels dommer zijn! Nou ja, dom is het woord niet, het voordeel voor ons is dat ze er niet snel vandoor gaan, want we moeten ventileren, de ramen van de kassen gaan overdag gewoon open. Als honingbijen in de gaten krijgen dat er buiten bijvoorbeeld fruitbomen bloeien, gaan ze daar heen. Hommels blijven in de buurt van hun nestkast, zodat wij verzekerd zijn van een goede bestuiving.”

U bent hier

Duurzaamheidsbloem

Tabs

Bodem

De gewassen die Tabos voor nature & More kweekt groeien in de grond. Die grond was jarenlang niet gebruikt en nu blijkt dat de aarde met een goede bewerking en ruim biologische compost weer heel snel tot leven komt. Dat is belangrijk. De grond is geen dood ding waar planten met hun wortels in staan en waar je water op giet… Goede teelaarde lééft! De grond huisvest een gemeenschap van kleine organismen, bacteriën, insecten, wormen, die er allemaal aan bijdragen dat voedingsstoffen worden omgezet zodat de plant zich gezond kan ontwikkelen. Heb je dit proces op gang, dan voed je de bodem in plaats van die uit te putten en kunnen er vele jaren lang lekkere producten geoogst worden. Onze Zuid-Hollandse kleigrond is heel geschikt voor biologische teelt.

Biodiversiteit

Van nature trekt een kas nauwelijks bijen aan en we hebben wel insecten nodig voor de bestuiving. We hebben dus hommels uitgezet en die vragen een gezonde omgeving. Buiten merken we dat je als tuinder best invloed hebt. Er leeft veel in de Zuid-Hollandse polders en als je zorgt voor een goede omgeving voor dieren wordt dat alleen maar meer. Buiten de kas proberen we de wilde bijen te helpen. Daarvoor hebben we bijvoorbeeld bermen ingezaaid met een wilde bloemen mengsel.

In de kassen groeien nu tomaten. Maar na de opstartperiode gaan we diversificeren en zullen er ook komkommers, paprika’s en misschien nog andere gewassen groeien. En buiten de kas merken we dat in deze van oorsprong kale polder alles wat we doen veel invloed heeft. Zo kwamen de vogels terug toen we rond het bedrijf bomen hadden geplant. We hingen een nestkast voor valken op en die was snel bewoond! In de bermen rond ons huis hebben we wilde bloemen gezaaid. Kleine stapjes misschien, maar met prima resultaat.

maatschappij

Voor ons is de cirkel rond… We zijn weer tuinbouw aan het bedrijven op de natuurlijke manier die onze ouders ooit beheersten, wel op een andere schaal trouwens. Veel ouderen die de grote modernisering hebben meegemaakt van traditionele naar wat nu de gangbare landbouw is, begrijpen ons niet goed. Maar als ze in onze kassen komen, vertellen ze wel dat ze weer de beleving van voeger meemaken qua geur en gevoelsmatig! Zo zijn we dus ook nog educatief bezig.

Tabos is een familiebedrijf en zonder onze medewerkers zou dat er beslist anders uitzien. We werken dan ook samen alsof we familie zijn. Als mensen een cursus nodig hebben om hun capaciteiten nog beter te kunnen inzetten, dan doen we dat.

We doen iets bijzonders en dat doen we vanuit ons hart. Maar sommige mensen hier uit de buurt vinden het maar vreemd dat we biologisch werken en vernieuwingen zoals teelt op steenwol weer vervangen voor teelt in de aarde. Toch zijn we geen geitenwollen sokken types en we willen dan ook laten zien dat wat wij doen juist modern is. We geven dus rondleidingen en doen mee aan initiatieven als: “kom in de kas”. We merken dat mensen als we ze rondleiden gaan begrijpen waarom we het doen en dat vinden we belangrijk.

Klimaat

In het vroege voorjaar is er nog te weinig zon om te kas voldoende op te warmen. En de mensen willen tomaten kopen… Je kunt dan importeren, of de kas een beetje opwarmen. Wij kiezen voor dat laatste, waarbij we werken met een warmte- terugwin-installatie. En met de zon, natuurlijk. Zo gaan we zo verantwoord mogelijk met de energiebehoefte om. En we hebben ingeschreven om aardwarmte te gaan gebruiken, dat project gaat in 2015 van start.

Afgezien van de eerste grondbewerking komen bij onze kassenteelt nauwelijks machines kijken. De oogstkarren en sorteermachines zijn elektrisch, en zijn dus zo schoon als mogelijk. We werken niet met verse mest, maar met compost, dus is er minimaal uitstoot van belastende stoffen zoals ammoniak.

Water

We gebruiken alleen regenwater. Dat slaan we op in een groot bassin. We zitten vlak bij de Noordzee en zien de buien over zee aankomen. Bij de heersende westelijke wind is er eigenlijk altijd voldoende regenwater, dat we laten bemonsteren om de kwaliteit te waarborgen.

Waar te vinden?

Map

Tom en Anita Bos

U bent hier

Duurzaamheidsbloem

Tabs

Waar te vinden?

Contact

Informatie

Volg ons

Nieuwsbrief

Nature & More is een initiatief van